نقش احتمالی امواج گرانشى در شناسایی ابعاد پنهان کیهان

ساخت وبلاگ

بیگ بنگ: شاید بتوان از امواج گرانشى برای هویدا کردن ابعاد پنهان ِ کیهان استفاده کرد. محققان موسسه فیزیک گرانشى مکس پلانک در کشور آلمان با بررسی این امواج در فضا زمان مدعی شده اند که احتمالا زمان آن فرا رسیده تا از تاثیر ابعاد پنهان بر امواج یاد شده پرده برداریم و از این اطلاعات برای پیدا کردن اثرات استفاده کنیم.

به گزارش بیگ بنگ، کشف امواج گرانشى در ماه فوریه ۲۰۱۶ میلادی اعلام شد. دانشمندان از آشکارسازهای رصدخانه امواج گرانشى تداخل سنج لیزری LIGO برای دست یافتن به نوسانات در فضا زمان استفاده نمودند. این نوسانات در اثر برخورد یک جفت سیاهچاله به همدیگر ایجاد شده بود. اکنون دانشمندان می توانند از این اطلاعات برای نگاه کردن به کیهان از دیدی جدید و متفاوت بهره جویند؛ شاید آنان روزی به شفاف سازی ماهیت امواج گرانشى نشأت گرفته از بیگ بنگ بپردازند.

در حال حاضر، مدل های ما از جهان ناقص اند و توانایی کافی برای توضیح بسیاری از چیزهایی را که در جهان می بینیم، ندارند؛ پس عده کثیری از فیزیکدانان بر این باورند که چیزی در این بین از نوعی کمبود خبر می دهد. و این کمبود را می توان به وجود ابعاد بیشتر نسبت داد. اگر قرار باشد دانشمندان شواهدی از ابعاد بیشتر را پیدا کنند، باید پاسخ دادن به برخی از اساسی ترین ناشناخته های کیهان را در دستور کار خویش قرار بدهند؛ مثل ماهیت ماده تاریک و دلیل انبساط کیهان با سرعتی شتابدار.

امواج گرانشى از امواج موجود در فضا- زمان به شمار می روند که در طی رویدادهای پر انرژی پدید می آیند. این رویدادها – مثل برخورد یا ادغام سیاهچاله ها – حجم بسیار زیادی انرژی آزاد می سازند که ماحصل آن ایجاد امواجی است که از یک منشأ رها می شوند. امواج گرانشى برای نخستین بار در حدود صد سال پیش توسط آلبرت اینشتین پیش بینی شدند، ولی ما تا به امروز قادر به پیدا کردن آنها نبوده ایم. زمانی که امواج به ما می رسند، آنقدر کوچک می شوند که شناسایی آنها به تجهیزات فوق حساس احتیاج دارد. و این کاری است که تجهیزات LIGO از پس انجامش بر آمده بود.

دیوید آندرویت و گوستاوو لوسینا در آخرین مطالعه شان که در سایت arxiv.org قابل دسترسی است، به چگونگی حرکت امواج گرانشى در ابعاد شناخته شده پرداختند. آنان سپس اثرات احتمالی ابعاد اضافه را بر چهار بعد قابل مشاهده برای ما بررسی کردند. لوسینا گومز در گفتگو با New Scientist اعلام کرد: اگر ابعاد اضافه در کیهان وجود داشته باشد، امواج گرانشى می توانند در امتداد هر بُعدی حرکت کنند، حتی ابعاد اضافی. بر اساس یافته های آنان، ابعاد اضافی می توانند دو اثر بر امواج گرانشى بگذارند؛ یکی از این اثرات اصطلاحاً “حالت تنفسی” نام دارد که روش دیگری برای حرکت امواج گرانشى در فضا فراهم می آورد.

آنان چنین می نویسند: حالت تنفسی باعث تغییر شکل فضا بصورت ویژه ای شده و اثر متمایزی بر جای می گذارد. دانشمندان برای مشاهده این تغییر به سه آشکارساز مثل LIGO نیاز دارند؛ چیزی که می تواند در آینده نزدیک به واقعیت تبدیل گردد. اثر دوم را به “برج عظیم” امواج گرانشى اضافی نسبت داده اند. امکان شناسایی این امواج در فرکانس های بالا وجود دارد؛ اما فناوری های فعلی این زمینه را فراهم نمی کند. آشکارساز LIGO برای شناسایی تغییرات باید چند هزار برابر حساس تر شود.

دانشمندان معتقدند که چنین دستگاهی وجود ندارد اما در ضمن بر این باورند: « اگر چنین آشکارساز موجود بود، امیدها برای شناسایی یک سیگنال شفاف حفظ می شد؛ هیچ فرآیند اخترفیزیک شناخته شده ای وجود ندارد که امواج گرانشى را با فرکانسى بالاتر از ۱۰۳ هرتز منتشر کند. چنین فرکانس های بالایی می تواند علائم آشکاری از فیزیک نوین باشد.

اما این یافته ها در نظر “بابى آچاریا” استاد فیزیک نظری در کینگز کالج لندن جایگاهی ندارد. او در مصاحبه ای با نیوز ویک اظهار داشت که گرچه به وجود ابعاد اضافه اعتقاد دارد، اما مدل ها گویای آن است که این ابعاد بسیار کوچک اند. یعنی برای تحریک آنها و ایجاد امواج در آن ابعاد اضافه به انرژی بسیار زیادی لازم است. اگر قادر به تولید موج گرانشى باشید که در ابعاد اضافه منتشر شده باشد، کوچک بودن ابعاد اضافه به این معناست که فرکانس این موج گرانشى بسیار بالا خواهد بود؛ بسیار بالاتر از آن چیزی که آشکارسازهای امواج گرانشى می توانند تشخیص بدهند. باید دیدگاه خیلی خوش بینانه ای داشته باشید که برای شناسایی امواج گرانشى در ابعاد اضافه تلاش بکنید. من درباره نتیجه خوش بین نیستم!

ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: newsweek.com

image_pdfimage_print